کد مطلب:47327 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:24

گنجینه پرسمان » قرآن

در سورة مباركه نازعات كه دربارة هدايت و خشيت بحث كرده است، آيا هدايت نتيجة خشيت است، يا خشيت نتيجة هدايت است؟

اگر چه از ظاهر آية وَ أَهْدِيَكَ إِلَيَ رَبِّكَ فَتَخْشَي;(نازعات،19)، و من تو را به سوي پروردگارت هدايت كنم تا از او بترسي (و خلاف نكني). استفاده ميشود كه خشيت، نتيجة هدايت است; اما از آيات ديگر استفاده ميشود، هدايت، بين دو خشيت قرار داد; يعني يك خشيت قبل از هدايت، و يك خشيت بعد از هدايت است.

توضيح مطلب:

خشيت، به ترس شديد آميخته با علم ميگويند.(قاموس القرآن، قريشي، ج 1-2، ص 250ـ 251، دارالكتب الاسلامية.)

اگر حالت خشيت پيدا شود، مقدمه قبول خواهد بود، و كسي كه حق را بپذيرد، هدايت خواهد يافت; فَقُولاَلَهُو قَوْلاًلَّيِّنًا لَّعَلَّهُو يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَيَ;(طه،44)، اما به نرمي با او (فرعون) سخن بگوييد; شايد متذكر شود، يا از (خدا) بترسد!.

در اين آيه، تذكر، و به راه آمدن و هدايت شدنِ فرعون، هدف است، و اگر متذكر نشد و ايمان نياورد، حداقلش آن است كه شايد از خدا بترسد. پس معلوم ميشود خشيت از مقدمات قبول است و بعد از پذيرش با عنايات و الطاف الهي، قدم در مسير هدايت گذاشته ميشود. هرچه معرفت به خدا و معارف دين بيشتر شود، خشيت و خداترسي نيز بيشتر ميشود، و هر چه خشيت و خوف بيشتر شود، خشوع و دل شكستي و حالت انعطاف پذيري دل بيشتر ميشود; إِنَّمَا يَخْشَي اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَـََّؤُا;(فاطر،28)، تنها علما و ارباب معرفت از خدا ميترسند. بنابراين، هدايت در بين دو خشيت قبل و بعد قرار دارد; و اين حالت همواره در حال حركت و تكامل است. از جمله آيات ديگري كه اين ادعا را ثابت ميكند، اين آيه است: إِنَّ الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّـَـلِحَـَتِ أُوْلَغكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّة # جَزَآؤُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّـَتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الاْ ?َنْهَـَرُ خَـَـلِدِينَ فِيهَآ أَبَدًا رَّضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُواْ عَنْهُ ذَ َلِكَ لِمَنْ خَشِيَ رَبَّه;(بينه،7ـ8)، محققاً كساني كه ايمان آوردهاند و كارهاي شايسته انجام دادند، آنان بهترين افراد خلقاند; پاداششان در نزد پروردگارشان بهشتهاي جاويد است كه از دامنه آنها نهرها جاري است; در آنها براي ابد جاودانند بمانند. خداوند از آنان خشنود و آنان از خداوند خشنود هستند اين (پاداشي بزرگ و سعادت ابدي) از آن كساني است كه از پروردگارشان ]بيم و[ خشيت داشتهاند.

يعني، در واقع، از اين آيه ميتوان دريافت كه بيم و خشيتشان آنان را به اين مقام والا و ارجمند كشانده است.(ر.ك، اخلاق در قرآن، آيت الله مصباح يزدي، ج 1، ص 386-399 و 412، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني; / ترجمه الميزان، علامة طباطبائي;، ج 17، ص 65-66، بنياد فكري و فرهنگي علامه;.)